Rocznica sowieckiej agresji

17 września to szczególna data dla Polski. 77 lat temu nasz kraj został zaatakowany przez wojska sowieckie, realizując tym samym porozumienie z Niemcami.

W 1939 roku Polska bezustannie broniła się przed natarciami wojsk niemieckich. 17 września tego samego roku Sowieci urealnili porozumienie z Niemcami z końca sierpnia, przekraczając wschodnią granicę Polski. Tym samym naruszyli oni układ o nieagresji z 1934 roku, co potępił ówczesny prezydent Polski Ignacy Mościcki.

– Oddziały polskie były spychane w kierunku wschodnim. Obrona, według niektórych historyków, miała szansę na powodzenie. Może nie na ostateczne zwycięstwo, ale na przedłużenie tych działań. Wówczas 17 września 1939 roku Armia Czerwona przekroczyła wschodnie granice Polski, zadając nam cios w plecy – opowiada dr Juliusz Sętowski z Ośrodka Dokumentacji Dzieł Częstochowy.

Ani prezydent, ani marszałek Edward Śmigły-Rydz nie wydali rozkazu o ataku na ZSRR. Naczelny wódz, Śmigły-Rydz, rozkazał natarcie na granice węgierską i rumuńską. Po przekroczeniu tej drugiej, Prezydent Rzeczypospolitej i naczelne dowództwo podjęli decyzję o ewakuacji za jej granicę. Jednak wiele oddziałów nie wykonało rozkazu i walczyło do samego końca. Korpus Ochrony Pogranicza w Grodnie bronił się zawzięcie przez kolejne trzy dni.

– Częstochowa ucierpiała od zrzutów bomb przez samoloty wroga. Kilka domów zostało zburzonych i spalonych. Jednak w mieście nie toczyły się walki. 4 września od samego rana, wojsko wroga gromadziło ludność cywilną, która przebywała w mieście. Wyciągali ludzi z mieszkań, głównie mężczyzn, ustawiając ich na placu pod Ratuszem, przed Katedrą, czy Kościołem św. Zygmunta w Częstochowie. Na miejscu dochodziło do mordów. Cywile byli rozstrzeliwani na placach, ale także na ulicach wiodących do więzienia na Zawodziu. Zachowały się zdjęcia niemieckie, gdzie widać martwych cywilów. Ponad 700 osób zostało zamordowanych – dodaje dr Sętowski.

Było kilka zwycięskich bojów naszych żołnierzy, m.in. pod Szackiem, mimo tego pod koniec września, wschodnia Polska została zajęta przez wojska ZSRR. Po zawarciu traktatu przyjaźni przez Hitlera i Stalina, zdobyta Polska została podzielona między Niemcy, a Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich. Przez kilkadziesiąt lat po zdarzeniu wojska sowieckie przebywały jeszcze w Polsce.

– Ostatecznie wyprowadzenie wojsk sowieckich nastąpiło po czerwcowych wyborach prezydenckich w 1989 roku. Nie były to jeszcze w pełni wolne wybory. Jednak prezydent III RP zdecydował, by wojska sowieckie opuściły ziemie polskie – podsumował dr Juliusz Sętowski.

Patrycja Rudzka

Źródło: 17wrzesnia1939.pl