Światowy Dzień Radia – unikatowe nagrania Polskiego Radia

13 lutego przypada Światowy Dzień Radia, proklamowany przez Organizację Narodów Zjednoczonych do Spraw Oświaty, Nauki i Kultury UNESCO w 2011 roku. Historia światowej radiofonii sięga 1901 roku, kiedy to po raz pierwszy fale radiowe przemierzyły Atlantyk. Polskie Radio ma 94 lata – pierwsza próbna audycja została wyemitowana w 1925 roku.

Od tamtej pory radio zgromadziło bogatą kolekcję nagrań, a w archiwach Polskiego Radia zachowały się głosy wybitnych Polaków, w tym Józefa Piłsudskiego, Józefa Becka, Władysława Andersa czy Ignacego Jana Paderewskiego.

Jedną z najcenniejszych pamiątek jest głos marszałka Józefa Piłsudskiego. Został zarejestrowany w 1925 roku na gramofonie akustycznym z tubą, wówczas jednym z najnowocześniejszych urządzeń do utrwalania i odtwarzania ludzkiego głosu:

[audio:https://fiat.fm/wp-content/uploads/2019/02/1SWIATOWY_DZIEN_RADIA_JOZEF_PILSUDSKI_13_02_2019.mp3]

Niemal 87 lat temu – w sierpniu 1932 roku – na zawodach lotniczych w Berlinie został zarejestrowany głos Franciszka Żwirki, który nie krył dumy z faktu, że razem ze Stanisławem Wigurą zajął pierwsze miejsce w zmaganiach najlepszych pilotów świata:

[audio:https://fiat.fm/wp-content/uploads/2019/02/2SWIATOWY_DZIEN_RADIA_FRANCISZEK_ZWIRKO_13_02_2019.mp3]

Z nagrań archiwalnych przedwojennej rozgłośni wileńskiej Polskiego Radia zachował się głos wybitnego aktora i reżysera Juliusza Osterwy, który recytował „Sonety Krymskie” Adama Mickiewicza:

[audio:https://fiat.fm/wp-content/uploads/2019/02/3SWIATOWY_DZIEN_RADIA_JULIUSZ_OSTERWA_13_02_2019-1.mp3]

W archiwach Polskiego Radia jest słynne przemówienie sejmowe ministra spraw zagranicznych Józefa Becka, który w maju 1939 roku odrzucił niemieckie roszczenia względem Polski:

[audio:https://fiat.fm/wp-content/uploads/2019/02/4SWIATOWY_DZIEN_RADIA_JOZEF_BECK_13_02_2019.mp3]

Głos prezydenta Stefana Starzyńskiego, dowodzącego cywilną obroną Warszawy w 1939 roku, do dziś wywołuje emocje. Nagrania dokonano w studiu Polskiego Radia, które znajdowało się wówczas przy ulicy Zielnej:

[audio:https://fiat.fm/wp-content/uploads/2019/02/5SWIATOWY_DZIEN_RADIA_STEFAN_STARZYNSKI_13_02_2019.mp3]

Do unikatowych nagrań należą też komunikaty Polskiego Radia nadawane we wrześniu 1939 roku. Spikerzy przekazywali w nich wiadomości ze świata, informacje o tym, co dzieje się w stolicy, ogłaszali alarmy lotnicze. W radiowych archiwach zachował się między innymi ostatni komunikat, wyemitowany 30 września 1939 roku. Odczytał go Józef Małgorzewski:

[audio:https://fiat.fm/wp-content/uploads/2019/02/6SWIATOWY_DZIEN_RADIA_JOZEF_MALGORZEWSKI_13_02_2019.mp3]

Wyjątkowo cenny jest zapis głosu Ignacego Jana Paderewskiego. Po rozpoczęciu hitlerowskiej okupacji ten wybitny dyplomata, pianista i kompozytor wyjechał do Stanów Zjednoczonych, by działać na rzecz ojczyzny. Stamtąd, w 1941 roku, łamiącym się głosem, skierował do rodaków wzruszające słowa:

[audio:https://fiat.fm/wp-content/uploads/2019/02/7SWIATOWY_DZIEN_RADIA_IGNACY_PADEREWSKI_13_02_2019.mp3]

Dziś radia możemy słuchać między innymi poprzez smartfony. Dzięki możliwościom, jakie daje nam radio cyfrowe, możemy też poszerzyć odbiór o obraz czy dodatkowe dane, na przykład informacje o pogodzie i ruchu drogowym.

źródło: Informacyjna Agencja Radiowa/IAR/E.Leo/E.Porycka/O.Kłosińska/dok.